Aan de slag met garantiebanen en zo

Op 3 oktober bespraken het Gewest Utrecht en de afdeling Woerden de situatie van de meest kwetsbaren op de arbeidsmarkt, in de Dam in Woerden. Met onder andere John Kerstens, lid Tweede Kamer PvdA, Hélène Oppatja, commissaris FERM werkbedrijf en Gijs Rijsdijk van de Woerdense FNV gingen we in op de vragen over garantiebanen en beschut werk.

Op 1 januari 2015 is de Participatiewet in werking getreden, die de Wet werk en bijstand (Wwb), de Wet Sociale Werkvoorzieningen (WSW) en grotendeels ook de Wet arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) vervangt. De gemeente moet bijstandsgerechtigden veel strenger aanpakken, jong gehandicapten die voor een deel kunnen werken moeten aan het werk geholpen worden er kunnen geen nieuwe mensen meer bij sociale werkvoorzieningen worden geplaatst. Er moeten wel banen komen voor mensen met een arbeidsbeperking. In 2016 moeten dat er 100.000 bij bedrijven zijn en 25.000 bij de overheid. Dit moeten we langzaam, maar wel zeker gaan opbouwen. De sociale werkvoorziening wordt tegelijkertijd afgebouwd, doordat er geen nieuwe instroom komt.

Wat is en wordt de rol van de Sociale werkvoorziening (in Woerden Ferm Werk) en de gemeente? Want de gemeente is nu verantwoordelijk voor alle mensen met arbeidsvermogen die ondersteuning nodig hebben. Van de gemeente wordt verwacht dat zij deze (groeiende) doelgroep ondersteuning biedt gericht op arbeidsinschakeling en als dat nodig is, inkomensondersteuning.

Hoe gaan we dit doen? De gemeente moest een verordening opstellen. De gemeente Woerden heeft dit overgedragen aan Ferm Werk. In die verordening worden bijvoorbeeld geregeld: de
tegenprestatie voor een uitkering, het opleggen van maatregelen, het verlenen van een individuele studietoeslag, het ondersteunen bij arbeidsinschakeling. En ook is geregeld hoe de mensen die bijstand ontvangen, worden betrokken bij de uitvoering van de Participatiewet. Er moeten nog regels worden opgesteld voor het verrichten van werkzaamheden in een beschutte werkomgeving en over hoe wordt bepaald wie hiervoor in aanmerking komt.

De participatiemiddelen worden via een integratie-uitkering Sociaal domein van het gemeentefonds aan de gemeenten toegekend. In de integratie-uitkering Sociaal domein zijn ook de middelen voor de WMO en de Jeugdzorg opgenomen. Een gemeente mag een overschot op het budget vrij besteden, maar moet een tekort op het budget in beginsel ook zelf opvangen.

Over drie jaar komen de middelen in het gemeentefonds. De participatiewet voorziet op twee manieren in de ondersteuning van de mensen met een arbeidsbeperking.

Gemeenten kunnen loonkostensubsidie inzetten voor mensen die niet het Wettelijk minimumloon

(WML) kunnen verdienen. Het gaat om mensen voor wie de gemeente verantwoordelijk is om hen te ondersteunen bij het vinden van werk.Gemeenten hebben de mogelijkheid om mensen die via de nieuwe voorziening beschut werk aan de slag gaan, met een loonkostensubsidie aan het werk te helpen, bij de gemeente, maar zoveel mogelijk bij andere werkgevers.

Werkgevers worden met die loonkostensubsidie financieel gecompenseerd voor de verminderde productiviteit van werknemers met een arbeidsbeperking. Gemeenten kunnen werkgevers verder ’verleiden’ met de inzet van een no-riskpolis, werkplekaanpassingen en de inzet van andere voorzieningen die de werkgever ontlasten. Werknemers ontvangen in het systeem van loonkostensubsidie een cao of minimumloon en bouwen over dat loon pensioen op.

Het is zoeken hoe we dit moeten doen, in Woerden, in de provincie, in heel Nederland. De Tweede Kamer volgt dit proces en probeert waar mogelijk te sturen, bijvoorbeeld door financiële middelen beschikbaar te stellen. John Kerstens gaf daar voorbeelden van. Helene Oppatja schetste dat Ferm Werk nog maar aan het begin staat van de gedachtenontwikkeling. Zij maakt zich vooral zorgen over de jongeren die nu de arbeidsmarkt opkomen met beperkingen. En Gijs Rijsdijk gaf praktijkvoorbeelden van hoe moeilijk het nu gaat en hoe nodig de garantiebanen en vormen van beschut werk zijn. En het moet wel gaan om echt werk en niet om dagbesteding in het kader van de WMO.

Het is nu aan de lokale politici om te bewaken dat de mensen met een arbeidsbeperking niet aan hun lot, of aan de WMO, worden overgelaten. In Woerden knopen we ons dat in ieder geval in de
oren.