Een kwartje van de fractie, Populisme in Woerden

Hoe staat het met de Woerdens politiek? En hoe klinkt het PvdA-geluid, via Progressief Woerden?

‘Politiek is niet voor bange mensen’ schreef VVD-burgemeester Luigi van Leeuwen in 2009. Politiek vraagt leiderschap, keuzes maken en goede communicatie over die keuzes met de burgers.

De nieuwe coalitie in Woerden met D66, Lijst van der Does en ChristenUnie/SGP, onder leiding van het CDA, maakt die keuzes niet. Niet in het college-akkoord 2019-2022 en niet in de begroting 2019. Ze willen alles en kiezen niet. Waar politiek toch vooral een manier is om keuzes te maken, ook als ze pijnlijk zijn, daar loopt de coalitiepartijen en dit college overal om de keuzes heen. Aan bijna alle politieke wensen in Woerden wordt voldaan. Woerden brengt het groenonderhoud weer op een hoger niveau.Het vorig college was daar al mee begonnen. Dit college constateerde dat dat alleen kan als we fors het aantal bomen gaan terugbrengen, maar de gemeenteraad heeft door die bomenreductie een streep gezet. De coalitie belooft: het aantal bomen blijft minimaal gelijk. Woerden gaat ook fors investeren in duurzaamheid, mooie plannen zijn in ontwikkeling. En Woerden gaat beginnen met randwegen, een brug over de Oude Rijn op korte termijn, een randweg aan de westkant op langere termijn. En Woerden gaat verder met vernieuwen in het Sociale Domein. Mensen die zorg nodig hebben krijgen dat vooral in eigen wijk of dorp en meer op maat, met goede persoonlijke plannen. Dat gaan we zo goed verbeteren, stelt het college, dat Woerden daar zelfs geld aan over houdt, omdat er minder dure zorg nodig zal zijn. Daarom gaan we op het sociale beleid nu al vast bezuinigen, terwijl het vorig college nog extra geld nodig had om tijdens de verbouwing de verkoop/zorgverlening door te laten gaan.

Dat al die plannen geld kosten betekent wel dat één belofte niet kan worden ingelost: dat Woerden beter op de inkomsten en uitgaven gaat letten. Dat is de enige belofte die niet nagekomen wordt. We gaan veel meer uitgeven, de Onroerend Zaak Belasting gaat volgend jaar en het jaar daarop met 3% omhoog. In 2021 gaan we ook € 400.000 bezuinigen, in 2022 nog eens € 900.000 en in 2023 nog eens € 1,5 miljoen. Waarop wordt bezuinigd, daar moet nog over besloten worden. En in de periode 2023-2026 wordt de begrotingsruimte steeds kleiner. In 2025 is er, met dit beleid, geen overschot en in 2026 zal er een tekort zijn van € 0,5 miljoen per jaar. De schulden lopen schrikbarend op, dus we betalen veel meer aan rente op de schulden. Woerden lijkt Italië wel, met haar nieuwe populistische coalitie. Maar in Italië wordt geïnvesteerd in maatregelen die de economie weer aan de praat moeten krijgen. Een deel van de investeringen in Woerden zitten in woningbouw, dus daar komen straks (belasting) inkomsten uit terug: meer woningen is meer belastingopbrengst. Maar het grootste deel wordt geïnvesteerd in de openbare ruimte en vooral in wegenbouw, waarmee geen geld terug wordt verdiend. Het is opvallend dat alle partijen buiten de coalitie, van rechts de VVD en Lijst Bakker, in het midden Sterk Woerden en op links Progressief Woerden en de SP, allemaal tegen deze gemeentebegroting hebben gestemd. Dat is in Woerden nog nooit voorgekomen.

De wethouder van financiën, die de begroting en de balans moet bewaken, bagatelliseert de oplopende schuld: “die loopt iets op”. De schuld word gelegd bij het vorige college, die begonnen was met een aantal investeringen, die hard nodig waren. Dat klopt. En het oude college zag ook de oplopende kosten in het Sociaal Domein heel scherp. Maar het oude college was zich rot geschrokken van de oplopende schulden en werkte daarom aan een verbetering van de begroting. Een extern bureau ontwikkelde daarvoor scenario’s en de eerste formateur die werkte aan de vorming van een college voor Woerden had bijvoorbeeld aan alle partijen in de raad gevraagd hoe Woerden een miljoen euro zou kunnen bezuinigen. Er moesten pijnlijke keuzes gemaakt worden.

Het college dat in Woerden vervolgens aantrad is echter een heel andere kant op gegaan, vooral omdat er, of het kan of niet, beslist een Westelijke Randweg moet komen. En ook alle andere beleidswensen van de collegepartijen zijn bij elkaar opgeteld. En in deze begroting zijn dan alleen nog maar de voorbereidingskosten van de Randweg opgenomen, de aanleg van de brug over de Oude Rijn komt pas over een paar jaar en de onderhoudskosten van de brug en de Randweg is voor het volgende college, over vier jaar.

Hoe moeten we hier nu mee verder? In ieder geval moeten we ons nu al voorbereiden op bezuinigingsoperaties die over twee, drie jaar zeker op Woerden af zullen komen. Bezuinigingen die het gemakkelijkst en snelst zijn binnen te halen, kunnen nu al aangewezen worden: kunst, cultuur, sociale zaken en groenonderhoud lopen de komende jaren risico’s. We hebben daar in de afgelopen twintig jaar al veel ervaring mee opgedaan. Maar met die bezuinigingen zal je niet de problemen die op ons afkomen onder de knie krijgen. Investeringen in de openbare ruimte en in wegen kunnen niet zomaar ongedaan worden gemaakt, dat zou kapitaalvernietiging betekenen en je moet aangelegde wegen ook onderhouden. Ik vrees dat we over drie/vier jaar nog verdergaande beslissingen zullen moeten nemen. De enige manier om de investeringen te kunnen betalen is dat we meer inkomsten verkrijgen als gemeente. Dat kan niet meer door de Onroerend Zaak Belasting drastisch te verhogen, want Woerden zit dan al op bijna het maximale bedrag volgens de nationale normen voor deze belasting. Er is dan nog maar één uitweg. Woerden moet groeien. Meer huizen, een nieuwe wijk, dat kost investeringen in het begin, maar levert (belasting) inkomsten op van de nieuwe bewoners. De burgemeester sprak al uit “het zal mij niets verbazen als Woerden over 10 jaar 60.000 inwoners telt”. Dus we kunnen onze nieuwe wegen, er wordt ook al gedacht aan een oostelijke randweg, alleen maar betalen door één of twee nieuwe wijken aan te leggen. Waar? Langs de westelijke Randweg, in de Groene corridor naar Nieuwerbrug? Tussen Woerden en Harmelen? Of misschien zelfs wel tussen Woerden en Kamerik? Waar zijn de tijden gebleven dat Ger van Schie van de PvdA waarschuwde voor de aantasting van het Groene Hart. Ik houd mijn rode hart vast, voor de eerste bezuinigingsronde die zich nu al aankondigt en voor de bruuske groeiplannen die straks gemaakt moeten worden om onze randwegen te kunnen betalen.

Ik haal nog eens terug waarmee ik mijn vorige ‘kwartje voor de fractie’ in juni afsloot:

“Een goede raad is rood” was onze verkiezingsleus van 1974. Nu verzucht ik “wat moet dit college zonder de verstandige inbreng van Progressief Woerden”. Vanuit de raad zal Progressief Woerden nu met verstandige en opbouwende kritiek gaan proberen om dit college bij te sturen, daar heb ik het volste vertrouwen in. Onze fractie zal zeker met goede voorstellen komen, maar of dit college hiernaar kan en zal luisteren? Ik ben benieuwd naar mijn volgende kwartje van de fractie.

Ik heb me vergist. Ik had teveel vertrouwen. Nu vrees ik met grote vreze. Ik hoop maar dat we bij de komende verkiezingen als PvdA en als Groen Links goed scoren. En misschien luistert de gemeenteraad van Woerden en Burgemeester en wethouders dan toch wat beter naar Progressief Woerden. Want wij blijven met een verstandig verhaal komen.

Jelle IJpma november 2018